معرفی سیستم عامل لینوکس برای کاربرای مبتدی

هر کاربری که برای اولین بار با سیستم‌عامل‌های گنو/لینوکس کار می‌کند، با سوالاتی مبهم و بی‌جواب روبرو خواهد شد. انتخاب بین چند توزیع بسیار محبوب مخصوصا برای کسانی که تازه به سمت لینوکس مهاجرت کرده‌اند دشوار است. در ادامه به سوالات رایجی که برای کاربران مطرح است پاسخ خواهیم داد تا در انتخاب بهترین توزیع و کار کردن راحت‌تر با لینوکس به شما کمک کنیم.

لینوکس متفاوت است؛ کاربران زیادی کار کردن با آن را دشوار و پیچیده می‌دانند؛ مخصوصا کسانی که از ویندوز به این سیستم‌عامل مهاجرت کرده‌اند.کاملا عادی است که کار کردن با این محیط از نظر یک تازه وارد دشوار باشد. چنین مساله‌ای مانند این است که از دنیایی که به آن عادت کرده بودید به دنیای دیگری مهاجرت می‌کنید؛ اما مطمئن باشید که این حس پایدار نبوده و زمانی که پاسخ سوالات خود را یافتید، دیگر به محیط آن عادت کرده و حتی از آن لذت خواهید برد. همیشه بیشتر کاربران لینوکس سئوالات مشابهی را در ابتدای کار با لینوکس دارند، خوشبختانه پاسخ همه‌ی این سئوالات بسیار آسان است و زمانی که همه‌ی ابهامات ذهنی برطرف شد لینوکس به لذت بخش‌‌ترین سیستم‌عامل کاربر تبدیل می‌شود. در ادامه به رایج‌ترین سئوالاتی که برای کاربران تازه وارد پیش می‌آید پاسخ می دهیم.

لینوکس چیست و چرا باید آن را استفاده کنم؟

گنو/لینوکس جزو سیستم‌عامل‌هایی است که تاریخچه‌ی آن مفصل بوده و شامل سیستم‌فایل پیچیده‌ای است. در ابتدا ذهن خود را با تاریخچه‌ی این سیستم‌عامل درگیر نکنید و این نکته را هم در نظر بگیرید که برای شروع کار جهت درک این سیستم‌عامل نیازی نیست که زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی را یاد بگیرید. به طور خلاصه، لینوکس سیستم‌عاملی متن‌باز و دارای انواع مختلفی از توزیع‌ها است که هرکدام از آن‌ها به نوبه‌ی خود دارای ویژگی‌ها و برترهایی است. در حالی که ویندوز سیستم‌عاملی گسترش یافته و مک هم سیستم‌عاملی مجلل و زیبا است، در مقابل می‌توان گفت لینوکس تمامی ویژگی‌های این سیستم‌عامل‌ها را به همراه دارد. همه‌ی این قابلیت‌ها در یک جمله خلاصه می‌شود: لینوکس قابل تنظیم و سفارشی کردن است. دلایل زیادی برای استفاده از این سیستم‌عامل وجود دارد که همه‌ی آن‌ها در این مقاله نمی‌گنجد؛ در مقابل حتی دلایلی نیز وجود دارد که از لینوکس استفاده نکنیم. بر اساس پاسخی که به سوالات رایج خواهیم داد این دلایل برای شما روشن و واضح‌تر خواهد شد.

توزیع‌های لینوکس چیست‌؟

پیش از این گفتیم که لینوکس دارای انواع مختلفی است، این گونه‌ها، توزیع یا دیسترو نام دارند و هرکدام از آن‌ها دارای اسم و ویژگی‌های مختلفی است. اوبونتو، مینت، کالی، آرچ لینوکس و غیره همگی توزیع‌های لینوکس هستند.

برای درک بهتر مساله، یک خودرو را در نظر بگیرید. یک کارخانه‌ی تولید خودرو ممکن است خط تولیدی از انواع مختلف سواری، کامیون و ماشین اسپورت داشته باشد؛ اما به هرحال ماهیت همگی این‌ها خودرو بوده ولی ظاهر و ویژگی‌های آن‌ها متفاوت است. برخی از آن‌ها از لحاظ مالی مقرون به صرفه‌تر هستند، برخی ظاهر زیبا و لوکسی دارند و برخی نیز جهت مصارف تجاری کارایی دارند. به روش مشابه، هر کدام از توزیع‌های لینوکس با اهداف مختلف و برای کاربران متفاوتی تولید شده است. برخی از توزیع‌ها دارای رابط کاربری زیبا و چشم‌نوازی هستند اما در مقابل حتی برخی توزیع‌ها رابط کاربری ساده را هم ندارند؛ برخی توزیع‌ها با هدف سرعت و عملکرد بهتر تولید می‌شوند اما برخی دیگر بر روی قابلیت و ویژگی‌های بیشتر تمرکز می‌کنند. مطمئن باشید که با وجود صدها توزیع مختلف، توزیعی که هدف شما را در بر داشته باشد حتما وجود دارد.

کدام توزیع را انتخاب کنم؟

وجود توزیع‌های مختلف برای لینوکس بسیار مفید است اما انتخاب یکی از آن‌ها شاید کمی دشوار به نظر بیاید. به همین دلیل نمی‌توان تمامی توزیع‌ها را نصب کرده و استفاده کرد تا فهمید کدام یکی متناسب با نیازهای ما است. این کار بسیار زمان‌بر بوده و البته خسته کننده است. اگر در حال حاضر کاربر ویندوز هستید و می‌خواهید به لینوکس مهاجرت کنید، اوبونتو بهترین انتخاب برای شما است. اما اگر توزیعی ساده‌تر و مبتدی‌تر را بخواهید که ظاهر گرافیکی زیباتری داشته باشد، ElementryOS را پیشنهاد می‌کنیم. البته نسخه‌ی جدید المنتاری که Freya نام دارد هنوز در مرحله‌ی آزمایشی بوده و بزودی نسخه‌ی نهایی آن در دسترس قرار خواهد گرفت. توزیع‌های بعدی مناسب برای این دسته از کاربران مینت، اوپن سوزه و ZorinOS است. اگر دارای سیستمی قدیمی و با قدرت سخت‌افزاری بسیار پایین هستید توزیع‌های Lubuntu و Puppy Linux مناسب خواهند بود. این توزیع‌ها با اینکه بهترین نیستند اما متناسب با سیستم و نیازهای شما طراحی شده‌اند. در مورد امنیت هم هیچ زمان نگران نباشید، لینوکس در اغلب مواقع به عنوان امن‌ترین سیستم‌عامل شناخته شده است؛ اما این را هم در نظر داشته باشید که مانند سایر سیستم‌عامل‌ها نظیر ویندوز و مک گاها آسیب‌پذیری‌هایی به وجود می‌آیند یا باگ‌های کشف نشده‌ای برملا می‌شود. با این حال باز هم لینوکس از نظر سرعت عمل در واکنش به این مسائل و ارائه وصله‌های امنیتی در سطح بسیار بالایی قرار می‌گیرد. در هر حال اگر به دنبال امن‌ترین نسخه‌ی لینوکس هستید، توزیع‌هایی که اهمیت ویژه‌ای به پایداری و مراحل طولانی آزمایش می‌دهند از اولویت بالاتری برخوردار خواهند بود.

بوت دوگانه یا ماشین مجازی؟

تا به اینجای کار حتما توزیعی را در ذهن دارید، اما واقعا از چه راه‌هایی می‌توان آن‌ها را نصب کرده و استفاده کنید. بسیاری از توزیع‌های مدرن شامل Live CD هستند که بدون اینکه آن را نصب می‌کنید، می توانید محیط توزیع را بررسی کرده و استفاده کنید. اما اگر به دنبال راهی هستید که توزیع را نصب کرده و بدون دردسر سی‌دی و لگ از آن استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم از روش بوت دوگانه یا ماشین مجازی استفاده کنید. ماشین‌های مجازی معمولا آسان‌ترین گزینه هستند. در اصل یک سیستم‌عامل جدید را در داخل سیستم‌عامل فعلی خود نصب می‌کنید. این روش هم امن و هم راحت است، زیرا به آسانی می‌توانید هر توزیعی که خواستید در ماشین مجازی نصب کرده و استفاده کنید. در مقابل بوت دوگانه هم کار زیادی داشته و هم کمی ریسک دارد. در این حالت نصب، هنگام راه‌اندازی سیستم خود می‌توانید انتخاب کنید که لینوکس یا ویندوز بوت شود. این روزها راه‌اندازی بوت دوگانه بسیار آسان شده و جای نگرانی نیست. در هر حال باید در نظر داشته باشید که در ماشین مجازی، بهترین سطح عملکرد سیستم‌عامل را بدست نخواهید آورد بنابراین توصیه می‌کنیم صرفا برای مراحل اولیه‌ی آزمایش یا نیازهای جزئی از این روش استفاده کنید و پس از مدتی نصب بر روی دیسک سخت را پس از مطالعه‌ی راهنماهای موجود مد نظر قرار دهید.

Genom، Unity و KDE چیست؟

میزکار یونیتی که در توزیع اوبونتو مورد استفاده قرار می‌گیرد برای هر کاربری که به دنبال محیطی مدرن می‌گردد ایده آل خواهد بود. این محیط نه تنها شما را به اطلاعات محلی مرتبط می‌کند بلکه بیش از 100 منبع اینترنتی را نیز در دسترس جستجوی شما قرار می‌دهد. کاربرانی که دوست دارند همواره با اینترنت اتصال خود را حفظ کنند و در این میان از منابعی همچون شبکه‌های اجتماعی، ویکیپدیا و حافظه‌های ذخیره سازی ابری بهره گیرند محیط یونیتی برایشان بسیار خوشایند و مناسب خواهد بود. گنوم را باید یک ترکیبی از یک محیط کاربری مینیمال و ساده همراه با ویژگی‌های کامل یک دسکتاپ ضرروی برای هر کاربر دانست. زمانی که وارد این میزکار می‌شوید چیز زیادی در سطح آن وجود ندارد که بتوان با آن تعامل کرد که البته با بردن موس به سمت چپ و بالای صفحه می‌توانید منویی کوچک از اپلیکیشن‌های سیستم در نوار سمت چپ و تعداد محیط‌های در حال کار در سمت راست را مشاهده کنید.همچنین کلیه‌ی برنامه‌ها و پنجره‌های در حال اجرا به صورت مرتب در مقابل کاربر ردیف می‌شوند. با فشردن دکمه نقطه‌ نقطه در پایین می‌توانید Dash را باز کنید و به تعداد زیادی از برنامه‌های سیستم دسترسی پیدا کنید. KDE یکی از اولین محیط‌های میزکار تمام عیار برای سیستم عامل گنو/لینوکس است. با تغییر‌هایی که این محیط در طول چند سال گذشته داشته اکنون به بلوغ خود نزدیک شده و بسیار عالی کار می‌کند. محیط KDE برای شما افزایش سرعت، تغییر‌های پایدار و شخصی‌سازی‌های زیاد را به ارمغان می‌آورد. اگر خواهان گزینه‌های شخصی سازی بسیار زیاد و انعطاف فوق‌العاده در محیط هستید، کی‌دی‌ای انتخاب مناسبی خواهد بود.

پوشه‌ی My Documents کجا قرار دارد؟

فایل‌سیستم لینوکس بیشترین و مهم‌ترین بخشی است که کاربران ویندوز با آن درگیر هستند. در سیستم‌عامل ویندوز درایو محلی با نام C وجود دارد که بسیاری از پوشه‌های مهم و سیستمی از جمله Users, Program Files و Windows در آن قرار دارد. با تمامی این پوشه‌ها و کاربرد آن‌‌ها آشنا هستید و تا به حال از آن استفاده کرده‌اید. در لینوکس همه‌ی فایل‌ها و دایرکتوری‌ها از Root یا ریشه شروع می‌شود. روت با علامت / شناخته می‌شود و پایه و اساس تمامی فایل‌ها و پوشه‌های دیگر است. زمانی که به روت مراجعه کنید با شاخه‌های متعددی از پوشه و فایل‌ها مواجه خواهید شد. تقریبا می‌توان گفت سیستم‌فایل لینوکس ساختار درختی دارد.

دایرکتوری‌های مهمی که هر کاربر لینوکس باید از آن‌ها مطلع باشد، شامل موارد زیر است:

root: دایرکتوری خانگی کاربر ریشه و یا همان root را نشان می‌دهد
bin: شامل دستورات سیستم‌عامل که توسط تمامی کاربران و root قابل اجرا است
boot: فایل‌های راه‌انداز لینوکس را شامل می‌شود
dev: شامل اطلاعات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است
etc: شامل فایلهای پیکربندی است
home: شامل دایرکتوری‌های تخصیص داده شده به هر کاربر با یک حساب login است و فایل‌های شخصی در آن جای می‌گیرد
lib: محل قرارگیری فایل‌های کتابخانه‌ای برنامه‌ها است
mnt: حاوی اطلاعات cdrom , flopy و... است
proc: اطلاعات مربوط به CPU را در بر دارد
sbin: شامل دستوراتی که توسط root قابل اجراست
tmp: شامل فایل‌های موقتی بکاررفته بوسیله برنامه‌ها است
usr: اطلاعات دایرکتوری share را دربر دارد
var: فایل‌های log و printer در این شاخه قرار دارد


نرم‌افزارها چگونه نصب می‌شوند؟

در سیستم‌عامل ویندوز نصب نرم‌افزارها بسیار آسان است. از وب‌سایت‌ها می‌توان فایل نصب نرم‌افزارها را دانلود کرده و به راحتی آن‌ها را نصب کرد. این روش بسیار آسان و کاربردی به نظر می‌رسد، زیرا تقریبا همه‌ی کاربران با ویندوز خو گرفته‌اند اما لینوکس راهی متفاوت و جالب را برای نصب برنامه‌ها در نظر گرفته است. دسترسی به تمامی نرم‌افزارها از یک بخش جداگانه بسیار آسان‌تر از دانلود آن‌ها از سایت‌های مختلف و نصب آن‌ها است. در بسیاری از توزیع‌های لینوکس بخشی بنام Software Center وجود دارد که تمامی نرم‌افزارها در آن‌ وجود دارد. برخی دیگر از توزیع‌ها هم بخشی بنام Package Manager دارند که دقیقا مشابه Software Center عمل می‌کند. بخش مدیریت پکیج‌ها بستگی به توزیع لینوکس متفاوت است. مثلا در اوبونتو این بخش Ubuntu Software Center نام دارد، اما ماهیت کار یکسان است. این رویکرد پس از لینوکس در سیستم‌عامل‌های مطرح موبایل نظیر اندروید و iOS نیز به کار گرفته شد و پس از اثبات موفق بودن مراکز نرم‌فزاری اکنون سایر سیستم‌عامل‌ها نظیر ویندوز نیز به استفاده از آن روی آورده‌اند. این روش در لینوکس موجب می‌شود تمامی بروزرسانی‌های سیستمی و نرم‌فزاری نیز از یک مکان واحد قابل اعمال باشند.

آیا به خط‌ فرمان نیاز خواهم داشت؟

ترمینال محیط خط فرمان لینوکس است. تمام کارهایی که با قسمت گرافیکی لینوکس می‌توانید انجام دهید با استفاده از خط فرمان نیز قابل انجام است. ترمینال لینوکس در واقع بسیار انعطاف‌پذیرتر از محیط گرافیکی است. درواقع ساده‌ترین راه برای برقراری ارتباط و وارد کردن دستورات به شِل، از طریق ترمینال است. در ترمینال می‌توانید هر تعداد دستور که می‌خواهید برای کنترل دستی کامپیوتر وارد کنید. می‌توانید اطلاعات درایورها را ویرایش کنید یا حتی به نصب برنامه‌ها بپردازید. برنامه‌های زیادی هستند که در شِل اجرا می‌شوند. از مرورگرهای اینترنت بگیرید تا بازی‌های کامپیوتری و برنامه‌هایی که باید با آنها اتصال بی‌سیم را فعال کرد. این‌ها همه پوسته‌ای درون پوسته دیگر به‌شمار می‌روند. البته برنامه‌هایی هستند که به‌طور غیرمستقیم یک پوسته به‌شمار می‌روند. نرم‌افزار اتصال اینترنت شما، مرورگر موزیلا فایرفاکس و بسیاری از نرم‌افزارهای دیگر همگی یک پوسته یا شِل هستند که با سیستم عامل در تعامل‌اند. نیازی به حفظ کردن تمامی دستورات ترمینال نیست، اگر شروع به استفاده از آن کنید دستورات ملکه ذهن شما خواهند شد. شاید برخی کاربران با آن احساس راحتی نداشته و محیط گرافیکی را ترجیح دهند اما این نکته را به یاد داشته باشید استفاده از ترمینال در عین دشواری بسیار لذت بخش است و فرآیند رفع مشکل یا دستیابی به اهداف خاص را بسیار آسان می‌کند. در هر صورت شما برای کار کردن با لینوکس نیازی به استفاده از ترمینال یا بلد بودن یک خط کدنویسی هم ندارید.

چگونه بازی‌ها را در لینوکس اجرا کنم؟

شاید بتوان گفت اجرا کردن بازی‌ها در لینوکس عمده‌ترین مشکل کاربران است. خود این مسئله به دو بخش تقسیم می‌شود: یکی اینکه چگونه بازی‌های لینوکس را اجرا کنیم و اینکه چطور می‌توان بازی‌های ویندوز را در لینوکس اجرا کرد. متاسفانه خود لینوکس شامل بازی‌های زیاد نیست. شاید دلیل این امر به توسعه‌دهندگان برمی‌گردد؛ زیرا اکثر برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان بازی میل و رغبت خاصی برای توسعه‌ی بازی‌های خود تحت لینوکس نشان نمی‌دهند و پلتفرم غالب یعنی ویندوز را هدف قرار می‌دهند. البته بازی‌های تحت وب قابل دسترس هستند. پلتفرم مطرح استیم هم در لینوکس پشتیبانی می‌شود که امیدهای بسیاری به آن بسته شده است. برای اجرا کردن بازی‌های ویندوزی هم می‌توان از PlayOnLinux استفاده کرد. در واقع این برنامه یک شبیه‌ساز برای اجرای برنامه‌های تحت ویندوزی است. البته تمامی بازی‌ها توسط این شبیه‌ساز قابل اجرا نیست اما حداقل می‌توان بسیاری از خلاهای لینوکس را پر کند.

باید این نکته را یادآور باشیم که لینوکس بهترین سیستم‌عامل برای همه‌ی کاربران نیست. شاید برخی کاربران آن را دوست نداشته و حتی رغبت زیادی به استفاده از آن نداشته باشند. اما توصیه می‌کنیم حداقل چند بار این سیستم‌عامل را بررسی کرده و سپس نتیجه بگیرید. اگر سئوالی هنوز در ذهن شما باقی مانده یا پاسخ‌های متفاوتی برای این سئوال‌ها دارید، آن را در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید؛ تلاش خواهیم کرد تا جای ممکن پاسخگوی موارد مطرح شده در این بخش باشیم.